Nacrtom izbornog zakona Republike Srpske predviđeno je uvođenje novih tehnologija koje bi poboljšale “integritet izbornog procesa”, što odavno traže opozicione stranke. Međutim, to se ne bi desilo automatski sa usvajanjem zakona.
Kako piše u Nacrtu koji je u posjedu Srpskainfo, Republička izborna komisija i nadležni organi za provođenje izbora obezbjeđuju, te pomoću video nadzora provjeravaju da glasanje bude tajno i da se obavlja lično, glasačkim listićem.
Zatim, predsjednik ili član biračkog odbora utvrđuje identitet birača na osnovu važeće lične isprave.
-Predsjednik ili član biračkog odbora utvrđuje identitet birača tako što važeću ličnu ispravu provlači – skenira putem uređaja za čitanje biometrijskih podataka. Nakon toga vrši se provjera otiska prsta pomoću biometrijskog čitača otiska prsta. Identitet lica koje, zbog invalidnosti, ne može predočiti otisak prsta ili koje iz drugog opravdanog razloga nemaju biometrijski otisak prsta kod nadležnog republičkog organa, utvrđuje se samo na osnovu važeće lične isprave – piše u dokumentu.
Brojanje
Kada je riječ o brojanju, RIK bi donosila propise za ručno i brojanje upotrebom izbornih tehnologija.
-Republička izborna komisija može da poništi rezultate glasanja na biračkom mjestu na kojem su nakon ponovnog brojanja glasačkih listića utvrđena nesaglasnost rezultata koji su dobijeni ručnim i elektronskim brojanjem glasačkih listićav – predviđeno je Nacrtom zakona koji bi se uskoro mogao naći u Narodnoj skupštini, po hitnom postupku.
Međutim, u prelaznim i završnim odredbama piše da će primjena odredbi ovog zakona koje se odnose na uvođenje izbornih tehnologija, koje uključuje elektronsko brojanje glasačkih listića i elektronsku identifikaciju birača, početi “kada se za to steknu svi potrebni uslovi”.
-Sticanje tehničkih uslova obuhvata izradu studije izvodljivosti, nabavku potrebne opreme i provođenje pilot-projekta, kao i sve druge dodatne aktivnosti sa ciljem obezbjeđenja integriteta i funkcionalnosti izbornih tehnologija u izbornom procesu. Republička izborna komisija posebnim aktom utvrđuje sticanje tehničkih uslova za početak primjene izbornih tehnologija u izbornom procesu u Republici Srpskoj, o čemu informaciju dostavlja Narodnoj skupštini Republike Srpske – piše u Nacrtu.
Na šta se zakon odnosi
Kako je vladajuća koalicija u Srpskoj i najavila, ovim zakonom uređuju se izbor poslanika Narodne skupštine i delegata Vijeća naroda RS, predsjednika i potpredsjednika Republike, delegata Doma naroda BiH iz RS, odbornika skupštine grada, odbornika skupštine opštine, izbor i opoziv gradonačelnika grada i načelnika opštine, izbor članova savjeta mesne zajednice.
U najkraćem, sve ono što sada radi CIK BiH kada provodi izbore na teritoriji čitave BiH, za sve nivoe, to je predviđeno u nadležnostima Republičke izborne komisije kada bi provodila izbore za nivo RS i za lokalni nivo. Ona bi na kraju potvrđivala i objavljivala rezultate izbora u “Službenom glasniku RS”.
Zbog toga je predviđeno da, stupanjem na snagu novog izbornog zakona RS prestaje da postoji stari zakon, ali i odredbe Izbornog zakona BiH i odluke Ustavnog suda BiH koje uređuju izbore na nivou RS, kao i druge odredbe koje se odnose na izbore za zakonodavni, predstavničke i izvršne organe vlasti u Republici Srpskoj.
Ništa od zatvorenih listi
Mada je lider SNSD Milorad Dodik u javnosti zagovarao da poslanički i odbornički mandat osvojen na izborima treba da pripada stranci, a ne pojedincu, kako bi se smanjila politička korupcija – Nacrt izbornog zakona RS to ipak ne predviđa. U njemu piše da mandat pripada izabranom nosiocu mandata, a ne političkoj stranci, koaliciji ili listi nezavisnih kandidata koja ga je predložila na kandidatskoj listi. Ukoliko on istupi iz stranke ili koalicije, postaje samostalni odbornik, odnosno poslanik.
- redovna sjednica NSRSFOTO: NSRS
Kao i sada, predviđeno je da se izbori na oba nivoa vlasti u RS održavaju prve nedjelje u oktobru, svake četvrte godine, osim ako se ovaj datum ne podudara s obilježavanjem vjerskog praznika jednog od konstitutivnih naroda Srpske. Ili prve nedjelje nakon toga.
Organi nadležni za sprovođenje izbora u RS bili bi: Republička izborna komisija, gradska i optinska izborna komisija i birački odbor. Član RIK imenuje se na sedam godina. RIK ima predsjednika i šest članova, iz tri naroda i ostalih, koje bira NSRS.
-Za postupke izvršene u okviru dužnosti i obaveza, a koje su utvrđene ovim i drugim zakonima, članovi Republičke izborne komisije neće biti krivično i građanski odgovorni – predviđa zakon.
Birački spisak
Za provođenje izbora, Srpska bi imala i vlastiti birački spisak. On se sačinjava i vodi na osnovu podataka iz službenih evidencija o prebivalištu i boravištu državljana Republike Srpske i BiH koje vodi MUP RS, drugih javnih isprava i službenih evidencija o državljanima Srpske i BiH koje vode Republička izborna komisija i drugi nadležni organi i na osnovu javnih isprava i podataka koji se dobiju neposredno od građana. Moglo bi se glasati u RS, poštom i u diplomatskim predstavništvima BiH.
Dok sada o žalbama na rad CIK BiH odlučuje Apelaciono vijeće Suda BiH, ovaj zakon predviđa da se žalbe na odluke RIK podnose Vrhovnom sudu Srpske. On je dužan donijeti odluku roku od tri dana od dana prijema žalbe.
Zabrana zloupotrebe resursa
Isto kao i Izborni zakon BiH, i zakon RS predviđa zabranu zlupotrebe javnih resursa u kampanji. Zloupotreba podrazumeva: uključivanje državnih službenika koji su podređeni kandidatu u obavljanju poslova u radnom vremenu u cilju promocije kandidata ili političkih subjekata; korištenje prostorija javnih ustanova i organa za obavljanje predizbornih aktivnosti ako korištenje istih prostorija nije zagarantovano drugim kandidatima i političkim subjektima pod istim uslovima; korištenje sredstava komunikacije, informacionih usluga, kancelarijske opreme javnih ustanova i organa za izbornu kampanju; korištenje sredstava prevoza u vlasništvu državnih, entitetskih, gradskih, kantonalnih ili opštinskih organa i organizacija bez naknade ili po sniženim naknadama za aktivnosti kampanje…
–Ova odredba se ne odnosi na prevoz osoba koje se posebno štite u skladu sa zakonom koji se obavlja kao deo sigurnosnih mera koje se primenjuju u odnosu na visoke zvaničnike koji podležu službenoj zaštiti koju pružaju nadležni organi prilikom obavljanja službene dužnosti ili postupanja po službenoj dužnosti – piše u zakonu.
Regulisan je i način opziva (grado)načelnika u Srpskoj. Načelnik opštine je opozvan, odnosno prestaje mu mandat ako je u postupku opoziva bilo više od 50 odsto ukupnog broja važećih glasačkih listića za njegov opoziv.
Takođe, imovinski kartoni izabranih zvaničnika ne bi se podnosili CIK, negom RIK RS, u toku od 30 dana od dana objave overe mandata u „Službenom glasniku Republike Srpske“.
